Strategisch ontwerpen
Onderzoeks- en ontwerpprocessen situationeel inrichten
1e druk | 2021 | Herman Blom, Bas van LanenWaar voorheen de termen design en ontwerpen veelal in verband gebracht werden met de creatieve sector en de maakindustrie, worden ze in toenemende mate toegepast in andere beroepsdomeinen. Strategisch ontwerpen richt zich op ontwerpprocessen in verschillende soorten beroepssituaties. Deze processen kunnen leiden tot tastbare ontwerpen in de vorm van een fysiek product, maar ook tot meer abstractere ontwerpen als een dienst of een organisatiestrategie.
Veel professionals dienen in het kader van hun beroepsuitoefening te beschikken over zowel onderzoekend als ontwerpend vermogen om daarmee in te kunnen spelen op de uitdagingen van de huidige tijd.
Studenten worden hierop voorbereid en leren innovatieve oplossingen te bedenken voor (complexe) problemen en vraagstukken. Ze leren kansen, problemen en behoeften te signaleren, op basis hiervan onderzoeks- en ontwerpprocessen in gang te zetten en daarbij op creatieve wijze gebruik te maken van voorhanden data, kennis en opvattingen. Aankomende professionals krijgen daarmee zicht op het brede pallet aan strategische keuzes die een ontwerper kan maken bij de inrichting van ontwerpprocessen. Zij zijn zo toegerust het ontwerpproces af te stemmen op dat wat nodig is in de specifieke ontwerpsituatie. De auteurs spreken ook wel over situationeel ontwerpen.
In dit boek staan vijf primaire ontwerpstrategieën centraal, waaraan meer generieke en vakspecifieke ontwerpbegrippen, -modellen, methoden en technieken worden verbonden. Het vormt een domeinonafhankelijk kader voor het typeren van ontwerpprocessen.
De uitgave geeft zowel professionals als bachelor- en masterstudenten in het hoger beroepsonderwijs en wetenschappelijk onderwijs een verdiepend inzicht in de wijze waarop ze het ontwerpproces kunnen doorlopen en de strategische keuzes die hieraan ten grondslag liggen. Het biedt ondersteuning om voor elk ontwerpproject te komen tot een passende ontwerpstrategie en deze uit te werken tot een ontwerpscenario.
Auteurs Herman Blom en Bas van Lanen schreven samen met Martin Struik een artikel over over het nut van strategiebenadering bij ontwerpprocessen voor ScienceGuide. Lees het artikel hier: Van itereren kun je leren – maar werkt dat altijd zo?
Herman Blom is Lector Onderzoek aan Hogeschool NHL Stenden.
Bas van Lanen is hoofddocent Research & Improvement bij de Master Social Work aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen.
'Strategisch ontwerpen werd vroeger meestal geassocieerd met de creatieve sector en de maakindustrie. Thans omvat het ontwerpprocessen in velerlei werksituaties, met inzet vanuit meerdere vakdomeinen. Die processen kunnen nog steeds betrekking hebben op het ontwerpen van een fysiek product, maar evengoed op abstractere ontwerpen zoals een organisatiestrategie. Elke ontwerpproces vraagt om een eigen aanpak, vandaar de benaming situationeel ontwerpen. Dit pittige studieboek omvat twee delen. Deel A is beschouwend van aard en behandelt relevante inzichten over ontwerpen en het vormgeven van ontwerpprocessen. Deel B kent een praktische insteek en laat zien hoe de lezer stapsgewijs kan komen tot een passende ontwerpstrategie en deze vervolgens kan uitwerken tot een ontwerpscenario; ook wordt ingegaan op het bijdragen aan kennisontwikkeling. De auteurs kiezen voor een brede benadering waarin meerdere invalshoeken gebundeld worden voor een innovatief resultaat. Het boek biedt lesstof voor hbo- en wo-studenten maar ook voor de professional die zijn kennis en aanpak wil verbreden en verdiepen.' - NBD Biblion, 7 juli 2021
'Professionals moeten voortdurend passende strategieën bedenken hoe problemen op te lossen die zich voordoen in hun beroepspraktijk. Het recent verschenen boek Strategisch Ontwerpen (2021) kan daarbij ondersteunen. De auteurs zijn Herman Blom, Lector Onderzoek aan Hogeschool NHL Stenden, en Bas van Lanen, hoofddocent Research & Improvement bij de Master Social Work aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. En ik ben fan van het boek. Het biedt een helder en onderbouwd overzicht van vijf ontwerpstrategieën die professionals en studenten kunnen inzetten om te komen tot een passende ontwerp om praktijkprobemen op te lossen. De strategieën zijn in een kader geplaatst waardoor ze helder van elkaar te onderscheiden zijn. Het geeft “inzicht door overzicht“, en daar hou ik wel van.' - Ann Van Der Auweraert - Blog Onderzoek in onderwijs, 25 oktober 2021
'De aandacht voor het onderzoekend vermogen van hbo-studenten is vaak te academisch ingestoken, vinden Herman Blom, Nico van der Sijde en Martin Struik. Zij pleiten ervoor het begrip 'onderzoekend vermogen' in het hbo te vervangen door 'ontwerpend vermogen'. "De beroepspraktijk vraagt om afgestudeerde professionals die de werkelijkheid niet alleen verklaren en begrijpen, maar vooral ook veranderen", schrijven ze, waarbij ze betogen dat studenten daartoe beter in staat zijn wanneer ze een ontwerpend vermogen ontwikkelen dan wanneer ze alleen een onderzoekend vermogen ontwikkelen. Lees hier het opiniestuk 'Onderzoekend vermogen is ontwerpend vermogen - Pleidooi voor een nieuwe focus'. Science Guide, 26 oktober 2021