Spelend leren en ontdekken
Handboek drama voor het basisonderwijs
2e druk | 2022 | Etje Heijdanus, Sander van den Brink (red.), Hans Boekel, Diane Carp, Anouk van Nunen, Petra van der VeerDrama sluit aan bij de natuurlijke drang van kinderen tot spelen en leren. Het stimuleert de creativiteit, fantasie, verbeelding en bewegingsdrang die leerlingen van nature hebben. Het handboek Spelend leren en ontdekken helpt (toekomstige) leerkrachten om drama op een praktische manier toe te passen in het basisonderwijs.
Net als de vorige druk, is deze herziene uitgave gebaseerd op de kerndoelen kunstzinnige oriëntatie. De herziene druk sluit bovendien aan bij de actuele algemene bekwaamheidseisen voor leraar primair onderwijs uit 2017: vakinhoudelijk, vakdidactisch en pedagogisch bekwaam. Aan de hand van deze bekwaamheidseisen kunnen de studenten aan de slag met hun ontwikkeling voor het vak drama. Ook sluit het handboek aan bij de actuele herziene kennisbasis drama uit 2018. Het MVB-model uit de kennisbasis is geconcretiseerd voor het vak drama. De student kan er direct mee aan de slag. Dit handboek geeft inzicht in drama als doel en drama in samenhang met andere leergebieden.
In deel 1 staat de theorie centraal over onderwerpen als spelen en leren, ontwikkeling van creativiteit en aansluiting op 21e-eeuwse vaardigheden. Er is aandacht voor taalontwikkeling, sociale ontwikkeling en moreel redeneren. In de lessen werk je impliciet en expliciet aan talige, morele en sociale ontwikkeling. Impliciet door de gekozen onderwerpen en dramatische werkvormen, expliciet door de reflectie op de spelervaringen.
Deel 2 is praktisch van opzet en bevat tal van praktijkvoorbeelden en good practices en een rijke variatie aan dramaopdrachten, dramawerkvormen en voorbeeldlessen. De dramatische werkvormen zijn inhoudelijk uitgediept en richten zich op alle groepen. Daarmee kun je als student en als leerkracht meteen aan de slag in je eigen lespraktijk. Drama in samenhang met andere leergebieden komt uitgebreid aan bod. Dit gebeurt in een theoretisch en praktisch kader. De uitwerkingen daarvan zijn pedagogisch, didactisch en vakinhoudelijk. Dit hoofdstuk sluit aan bij de actuele onderwijstrend van drama als onderzoeksmiddel. Ook dit hoofdstuk wordt geïllustreerd met veel voorbeelden en uitgewerkte voorbeeldlessen.
Bij meerdere hoofdstukken is actueel verdiepend en verbredend digitaal materiaal beschikbaar, waaronder een observatieformulier waarmee de student het spelproces en het creatieve proces van leerlingen gestructureerd kan observeren.
Dit handboek is een bron van inspiratie voor de lespraktijk.
Spelend leren en ontdekken is hét inspirerende handboek voor pabostudenten, studenten docent theater en leerkrachten in het basisonderwijs voor het geven van dramalessen in het primair onderwijs.
De tweede druk van Spelend leren en ontdekken maakt een verdiepingsslag met nieuwe (praktijk)inzichten en opdrachten. Ook wordt tegemoetgekomen aan de suggesties van de gebruikers van het handboek.
- Het hoofdstuk over dramatische werkvormen is inhoudelijk verder uitgediept en richt zich volledig op dramatische werkvormen voor alle groepen (1-2, 3-4, 5-6 en 7-8). Daar geven we meerdere voorbeelden van met een duidelijke onderbouwing van de dramatische werkvormen. In vergelijking met de eerste druk is het aantal werkvormen uitgebreid en zijn deze apart en in samenhang met andere vakken toepasbaar.
- Drama in samenhang met andere leergebieden komt uitgebreid aan bod. Dit gebeurt in een theoretisch en praktisch kader. De uitwerkingen daarvan zijn pedagogisch, didactisch en vakinhoudelijk. Dit hoofdstuk sluit aan bij de actuele onderwijstrend van drama als onderzoeksmiddel. Ook dit hoofdstuk wordt geïllustreerd met veel voorbeelden en uitgewerkte voorbeeldlessen.
- Er wordt aandacht besteed aan de taalontwikkeling binnen dramalessen. Dit wordt In praktijkvoorbeelden geconcretiseerd. Ook wordt er aandacht besteed aan het sociaal vermogen en het moreel redeneren binnen dramalessen. In de lessen werk je impliciet en expliciet aan talige, morele en sociale ontwikkeling. Impliciet door de gekozen onderwerpen en dramatische werkvormen, expliciet door de reflectie op de spelervaringen.
- De tweede druk sluit aan bij de actuele geaccordeerde landelijke beleidsdocumenten voor het pabo- en basisonderwijs. Vanuit deze kaders behandelen we de kennisbasis drama en daarbij de vakinhoudelijke, vakdidactische en pedagogische bekwaamheden. Deze kaders zijn uitgewerkt in leerlijnen voor de student en voor het zich ontwikkelende kind in de groepen 1-2, 3-4, 5-6 en 7-8.
- De uitleg van het MVB-model, zoals in de kennisbasis drama genoemd, is duidelijk beschreven. Tevens is het begrippenkader -zoals in de kennisbasis drama genoemd- geconcretiseerd vanuit het vakgebied drama. Ook studenten met minder contacturen kunnen zich op deze wijze de vakinhoud beter theoretisch eigen maken.
- De 21e-eeuwse vaardigheden zijn concreet gemaakt door aan te geven hoe je deze kan stimuleren in dramalessen. Deze vaardigheden worden theoretisch gefundeerd.
- Om het spelproces en het creatieve proces van leerlingen gestructureerd te kunnen observeren is er een observatieformulier.
- Bij meerdere hoofdstukken is actueel verdiepend en verbredend digitaal materiaal beschikbaar. Hiermee kan de student zijn pedagogisch en didactisch inzicht vergroten en toetsen.
- Het hoofdstuk ‘Kijken naar jeugdtheater’ is geactualiseerd met voorbeelden en voorstellingen.
Bij dit handboek hoort een website met videofragmenten van voorbeeldlessen en ondersteunend en verdiepend materiaal. Ook zijn een docentenhandleiding en een toetshandreiking voor opleidingsdocenten aan de pabo beschikbaar.
Docentenmateriaal aanvragenEtje Heijdanus heeft als docent drama en docent dans 35 jaar ervaring op de basisschool, de pabo en in het kunstvakonderwijs. Sander van den Brink is theatermaker, docent drama in het primair onderwijs en werkzaam als docent drama en dans aan de pabo Inholland Den Haag. Hans Boekel heeft 33 jaar ervaring als docent drama bij diverse kunstinstellingen en in het basisonderwijs. Diane Carp is kunsteducator en theatermaker en werkzaam als onderzoeker bij het lectoraat Kunsteducatie in Amsterdam. Anouk van Nunen is docent dans en drama aan de pabo Inholland Dordrecht en heeft 25 jaar ervaring als vakleerkracht dans en drama in het basis- en voortgezet onderwijs. Petra van der Veer heeft 25 jaar ervaring als docent drama op de Marnix Academie in Utrecht, tevens was zij groepsleerkracht in het basis- en speciaal onderwijs.