Het onderwerp seksuele gezondheid wordt nog vaak vermeden binnen het sociaal domein. Het is een onderwerp dat, ondanks het belang ervan, nog steeds een taboe lijkt te zijn in veel gemeenschappen en professionele settings. Met hun boek ‘Seksueel gezond’ willen Paulien van Haastrecht (cultureel antropoloog) en Ciel Wijsen (sociaal psycholoog) het tij keren.

Wat omvat het onderwerp ‘seksuele gezondheid’ precies? 
Seksuele gezondheid gaat over je ’s avonds veilig voelen op straat, de seksuele ontwikkeling van mensen met een verstandelijke beperking, anticonceptiegebruik tot gender- en seksuele diversiteit. Een heel breed terrein dus. Waar je ook werkt in de zorg, welzijn, lokale overheid of het onderwijs: het is een thema waar je in je werk vaak ‘iets mee moet’ en waarvan vaak niet zo duidelijk is hoe je dit het beste kan aanpakken.

Waarom moest dit boek er komen? 
Er zijn best veel boeken gericht op kennis en vaardigheden voor hulp- en zorgverleners om over seksualiteit of seksuele gezondheid in een-op-een situaties te kunnen handelen. Hoewel dit boek heel praktijkgericht is, ligt de focus tegelijkertijd op een meer collectieve en preventieve aanpak. Hiermee wordt de kans op duurzame effecten groter.

Welke vaardigheden hebben professionals nodig om de seksuele gezondheid te bevorderen?  
Zorg- en welzijnsprofessionals hebben enerzijds kennis nodig om te weten wat er maatschappelijk speelt rondom seksuele gezondheid. Daarnaast hebben ze de vaardigheid nodig om signalen op te pakken. Bijvoorbeeld een zorgprofessional in de ouderenzorg ziet dat er aandacht nodig is rondom intimiteit en seksualiteit. Of een schoolpsycholoog ziet dat er steeds meer jongeren bezig zijn met hun genderidentiteit, maar ook dat zij op school gepest worden. Vervolgens hebben deze professionals de vaardigheden nodig om tot een goede probleemanalyse te komen, tot draagvlak om ermee aan de slag te gaan én te komen tot een plan van aanpak dat ook echt uitgevoerd kan worden.

In het boek gebruiken jullie het POINT-stappenplan. Hoe werk dit?
We hebben een overzichtelijk stappenplan gemaakt om ervoor te zorgen dat een (aankomend) professional een degelijk plan van aanpak kan maken. Dit vraagt serieuze aandacht, zonder dat het al te ingewikkeld hoeft te zijn. Door dit stappenplan wordt de weg van een signaal tot aan duurzame resultaten systematisch doorgelopen. Afhankelijk van de hoeveelheid (studie)tijd die beschikbaar is, kan dit stappenplan lichter of uitgebreider opgepakt worden. Het gaat om vier stappen: het maken van een probleemanalyse (P), het vinden van een oplossingsrichting (O), het samenstellen van de juiste interventiemix (IN) en aandacht voor het toekomstbestendig maken van de gekozen werkwijze (T).

Welke handvatten biedt het boek aan docenten om les te geven over seksuele gezondheid en seksueel welzijn?
Het boek heeft een overzichtelijke structuur in twee delen, met overzichtspagina’s waarin de samenhang binnen de delen helder wordt. Daarnaast hebben we veel aandacht besteed aan het makkelijk kunnen verwerken van de stof door de studenten. In het eerste deel staan aan het eind van elk hoofdstuk reflectievragen.  Bij het tweede deel horen bij elk hoofdstuk ondersteunende werkbladen, die het makkelijk maken om systematisch een plan van aanpak te ontwikkelen. Er is een online omgeving bij het boek, waar het gehele boek als e-book beschikbaar is en waar alle werkbladen te vinden zijn. Ook staan daar bij alle hoofdstukken suggesties voor meer informatie. 

Hoe kunnen inzichten uit het boek (aankomend) professionals helpen in hun dagelijks werk?
We merken nu al uit reacties dat (aankomende) professionals heel erg aangesproken worden door de zestien realistische praktijkvoorbeelden die in het boek verwerkt zijn. Deze zijn met hulp van praktijkprofessionals tot stand gekomen, waarbij we het POINT stappenplan telkens gebruiken als basis voor de beschrijving. We beschrijven voorbeelden uit veel verschillende settings (gehandicaptenzorg, regulier en speciaal onderwijs, gemeente, sportvereniging, ouderenzorg, asielzoekerscentrum, (jeugd)ggz, somatische zorg, publieke gezondheidszorg). Daarnaast is er een variëteit aan thema’s (seksuele ontwikkeling, voorlichting, intimiteit op hoge leeftijd, straatintimidatie, sekszorg, sekswerk, seksualiteit bij zwangerschap, seksualiteit bij ziekte of handicap, veilig sporten, veilige instellingen). Hierdoor kunnen heel veel (aankomend) professionals een link leggen met een concrete praktijksituatie, wat hen helpt om zelf inspiratie op te doen en gericht aan de slag te gaan.

Seksueel gezond
Planmatig bevorderen van seksuele gezondheid en seksueel welzijn
1e druk | 2023 | Paulien van Haastrecht, Ciel Wijsen

Info & docentexemplaar >